2022-02-04 | Jaromir Matulewicz
Depopulacja większości miast w Polsce jest faktem, szereg z nich podlega kurczeniu się w sferze społecznej, ekonomicznej i przestrzennej. Szereg badań i projektów naukowych, zarówno krajowych i zagranicznych dostarczyło cennych danych na temat aktualnych problemów, z którymi mierzą się miasta. Największym wyzwaniem jest obecnie przełożenie wyników tych badań na konkretne rozwiązania, polityki miejskie i interwencje w miastach.
Trylogia o kurczeniu się miast w Polsce Instytutu Rozwoju Miast i Regionów dostarcza wiedzy o trajektoriach kurczenia się, przyczynach i następstwach tego procesu. Jest to wynik długoletnich badań Instytutu na temat rewitalizacji i samego fenomenu kurczenia się miast – w tym ostatniego projektu badawczego NewUrbPact. Podsumowaniem trylogii jest otwarta koncepcja modelowego zmniejszania miasta, dopasowania struktury przestrzenno-funkcjonalnej do aktualnej sytuacji demograficznej, określonej, jako Plan ogólny miasta kurczącego się -„Festung miasto”.
Na trylogię „Kurczenie się miast w Polsce” składa się monografia Bartłomieja Sroki „Dychotomia procesu urbanizacji, czyli rozlewanie miast kurczących się w kontekście systemu planowania przestrzennego”. Autor zadaje pytanie czy urbanizacja w nowym tysiącleciu odróżnia się od linearnego procesu wzrostu towarzyszącego nam od doby rewolucji przemysłowej? Depopulacja, „erozja miejskości” i rozlewanie się miast są głównymi wątkami podjętymi przez autora. Poszukuje on genezy erozji systemu planowania w Polsce, jego dualizmu, który umożliwił rozlewanie się zabudowy oraz jednoczesne, wielowymiarowe kurczenie się miast. Próbuje określić jaka jest obecna funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia się. Refleksja nad tym, czy istnieje miasto po mieście jest tematem książki Mikołaja Gomółki „Postmiasto: strategie dla wyludniających się miast na przykładzie Bytomia”. Jest to drobiazgowa diagnoza procesów kształtujących przestrzeń depopulującego się Bytomia, która prowadzi do „strategii” zarządzania zjawiskiem kurczenia się w ujęciu przestrzennym. Autor wykorzystuje potencjał kształtowania nowego krajobrazu, sukcesji natury na gruzach wyburzonych miast. „Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom”, autorstwa Emilii Jaroszewskiej, to wnikliwa analiza upadku miast przemysłowych na przykładzie Wałbrzycha. Autorka mierzy się z problemem determinizmu ścieżki rozwojowej, który często rzutuje na aktualne problemy szeregu miast, zwłaszcza tych, gdzie bazę ekonomiczną stanowił przemysł tradycyjny. Jest to perspektywa procesu kurczenia się miasta wywołanego „szokiem” transformacji systemowej, jego wymiaru ekonomicznego kwestionującego ich dotychczasowy rozwój.
Zachęcamy do lektury!
Poniżej można zapoznać się ze streszczeniem poszczególnych publikacji.
Poster dostępny jest w Naszej czytelni (dostęp online).
