Depopulacja wi??kszo??ci miast w Polsce jest faktem, szereg z nich podlega kurczeniu si?? w sferze spo??ecznej, ekonomicznej i przestrzennej. Szereg bada?? i projekt??w naukowych, zar??wno krajowych i zagranicznych dostarczy??o cennych danych na temat aktualnych problem??w, z kt??rymi mierz?? si?? miasta. Najwi??kszym wyzwaniem jest obecnie prze??o??enie wynik??w tych bada?? na konkretne rozwi??zania, polityki miejskie i interwencje w miastach.
Trylogia o kurczeniu si?? miast w Polsce Instytutu Rozwoju Miast i Region??w dostarcza wiedzy o trajektoriach kurczenia si??, przyczynach i nast??pstwach tego procesu. Jest to wynik d??ugoletnich bada?? Instytutu na temat rewitalizacji i samego fenomenu kurczenia si?? miast ??? w tym ostatniego projektu badawczego NewUrbPact. Podsumowaniem trylogii jest otwarta koncepcja modelowego zmniejszania miasta, dopasowania struktury przestrzenno-funkcjonalnej do aktualnej sytuacji demograficznej, okre??lonej, jako Plan og??lny miasta kurcz??cego si?? -???Festung miasto???.
Na trylogi?? ???Kurczenie si?? miast w Polsce??? sk??ada si?? monografia Bart??omieja Sroki ???Dychotomia procesu urbanizacji, czyli rozlewanie miast kurcz??cych si?? w kontek??cie systemu planowania przestrzennego???. Autor zadaje pytanie czy urbanizacja w nowym tysi??cleciu odr????nia si?? od linearnego procesu wzrostu towarzysz??cego nam od doby rewolucji przemys??owej? Depopulacja, ???erozja miejsko??ci??? i rozlewanie si?? miast s?? g????wnymi w??tkami podj??tymi przez autora. Poszukuje on genezy erozji systemu planowania w Polsce, jego dualizmu, kt??ry umo??liwi?? rozlewanie si?? zabudowy oraz jednoczesne, wielowymiarowe kurczenie si?? miast. Pr??buje okre??li?? jaka jest obecna funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia si??. Refleksja nad tym, czy istnieje miasto po mie??cie jest tematem ksi????ki Miko??aja Gom????ki ???Postmiasto: strategie dla wyludniaj??cych si?? miast na przyk??adzie Bytomia???. Jest to drobiazgowa diagnoza proces??w kszta??tuj??cych przestrze?? depopuluj??cego si?? Bytomia, kt??ra prowadzi do ???strategii??? zarz??dzania zjawiskiem kurczenia si?? w uj??ciu przestrzennym. Autor wykorzystuje potencja?? kszta??towania nowego krajobrazu, sukcesji natury na gruzach wyburzonych miast. ???Kurczenie si?? (shrinkage) starych miast przemys??owych i przeciwdzia??anie jego negatywnym skutkom???, autorstwa Emilii Jaroszewskiej, to wnikliwa analiza upadku miast przemys??owych na przyk??adzie Wa??brzycha. Autorka mierzy si?? z problemem determinizmu ??cie??ki rozwojowej, kt??ry cz??sto rzutuje na aktualne problemy szeregu miast, zw??aszcza tych, gdzie baz?? ekonomiczn?? stanowi?? przemys?? tradycyjny. Jest to perspektywa procesu kurczenia si?? miasta wywo??anego ???szokiem??? transformacji systemowej, jego wymiaru ekonomicznego kwestionuj??cego ich dotychczasowy rozw??j.
Zach??camy do lektury!
Poni??ej mo??na zapozna?? si?? ze streszczeniem poszczeg??lnych publikacji.
Poster dost??pny jest w Naszej czytelni (dost??p online).
Obserwowane wsp????cze??nie negatywne konsekwencje procesu kurczenia si?? miast sprawiaj??, ??e stanowi on jedno z najbardziej istotnych wyzwa?? dla przysz??ego rozwoju wielu miast, w szczeg??lno??ci starych miast przemys??owych. Potrzebne jest zatem formu??owanie nowych scenariuszy i program??w rozwojowych uwzgl??dniaj??cych proces kurczenia si?? miast, kt??re wci???? t??tni?? ??yciem i s?? atrakcyjne dla ich mieszka??c??w.?? Przemys??, kt??ry przez dziesi??ciolecia by?? si???? nap??dow?? gospodarki i wzrostu ludno??ciowego wielu miast, sta?? si?? w p????niejszym czasie ??r??d??em ich problem??w. Kryzys dzia??alno??ci tworz??cych baz?? ekonomiczn?? starych miast przemys??owych (zw??aszcza tradycyjnego przemys??u) wywo??any przez proces deindustrializacji, a w krajach postsocjalistycznych dodatkowo przez ???szok??? transformacji gospodarczej, spowodowa?? d??ugotrwa??e i niekorzystne zmiany w wielu aspektach. Ich konsekwencj?? jest obserwowany wsp????cze??nie proces kurczenia si?? starych miast przemys??owych, zar??wno w wymiarze demograficznym, gospodarczym, spo??ecznym, jak i przestrzennym. W oparciu o szereg teorii ekonomicznych, takich jak teoria zale??no??ci od ??cie??ki, bazy ekonomicznej czy koncepcji kumulatywnej przyczynowo??ci G. Myrdala autorka t??umaczy kryzys miast poprzemys??owych. Dokonuj??c wnikliwej analizy studium przypadku, jakim jest Wa??brzych.
Postmiasto to zapis rozwa??a?? nad problematyk?? kurcz??cych si?? miast, zar??wno w Polsce jak i na ca??ym ??wiecie. Autor analizuje histori?? wyst??powania procesu poczynaj??c od staro??ytno??ci. Nast??pnie wprowadzona zostaje klasyfikacja przyczyn wyludniania. W oparciu o r????ne przytoczone scenariusze ze wsp????czesnych miast dotkni??tych kryzysem, w drugiej cz????ci ksi????ki zostaje zaproponowany proces naprawczy dla jednego z najszybciej wyludniaj??cego si?? miasta w Polsce ??? Bytomia. Proponowane rozwi??zania dalekie s?? od naiwnej wiary w to ??e proces odp??ywu mieszka??c??w da si?? z dnia na dzie?? odwr??ci??. Autor proponuje wra??liwe ale i odwa??ne dzia??ania kt??re maj?? na celu przygotowanie miasta na dalsze zmiany demograficzne i ekonomiczne. Zaprezentowane rozwi??zania operuj?? w r????nych skalach (krajobrazowej, urbanistycznej, architektonicznej) i maj?? na celu odpowiedzie?? na pytanie czym b??dzie Postmiasto ??? miasto po mie??cie.
Tisdale twierdzi, ??e ???jest wiele cywilizacji, ale tylko jedna urbanizacja???. Urbanizacja nie jest jednak procesem jednorodnym, wzrost i upadek s?? jej naturalnymi determinantami. Czy urbanizacja w nowym tysi??cleciu odr????nia si?? linearnego procesu wzrostu towarzysz??cego nam od doby rewolucji przemys??owej? T. Rieniets twierdzi, ??e XXI w. to ???era przemiany demograficznej???, kurczenia si?? miast, kt??re osadzone jest w szerszym procesie rozwoju. Depopulacja, ???erozja miejsko??ci??? i rozlewanie si?? miast s?? g????wnymi w??tkami podj??tymi przez autora. Stawia on pytanie o kierunki rozwoju systemu planowania przestrzennego w warunkach wielowymiarowego kurczenia si?? miast, odnosz??c si?? do dokument??w doktrynalnych, takich jak Karta Ate??ska, Karta z Machu Picchu czy Karta Nowej Urbanistyki. Odpowiedzi w formie rekomendacji, opracowanych na postawie do??wiadcze?? niemieckich, poprzedza studium zjawiska kurczenia si?? miast w Polsce, poznanie uwarunkowa??, skali i przebiegu tego fenomenu. Pr??ba badawcza obejmowa??a 853 o??rodki posiadaj??ce prawa miejskie w okresie 1995-2018. Typologia miast kurcz??cych si?? zosta??a opracowana na podstawie analizy wielowska??nikowej, kt??ra obrazuje przemiany spo??eczno-gospodarcze i przestrzenne. Typologia ta zosta??a uzupe??niona o bilanse zmiany powierzchni teren??w mieszkaniowych w latach 1990-2018. Pozwoli??o to na analiz?? trajektorii aspektu przestrzennego kurczenia si?? miast w skali tych o??rodk??w oraz ich regionu funkcjonalnego. Na podstawie przeprowadzonych bada?? mo??na wskaza?? 159 miast kurcz??cych si?? w Polsce, w tym 21, kt??re do??wiadczy??y kurczenia si?? w wymiarze przestrzennym wraz ze swoim obszarem funkcjonalnym. Kurczenie pozorne, czyli osadzone w warunkach rozlewania si?? o??rodka centralnego (shrinkage sprawl, por. urban sprawl) na jego obszar funkcjonalny zaznacza si?? w 13 miastach kurcz??cych si??. Pokazuje to niejednorodno???? upadku miasta, kurczenie si?? miasta mo??e by?? osadzone w szerszym kontek??cie wzrostu regionu lub obejmowa?? ca??y obszar funkcjonalny. Rozk??ad przestrzenny miast kurcz??cych si?? w Polsce tworzy zarys granic historycznych okr??g??w przemys??owych. Kurczenie si?? miast dotkn????o w szczeg??lno??ci tych miast, kt??re w wyniku transformacji systemowej sta??y si?? jednocze??nie miastami ???poprzemys??owymi??? i ???postsocjalistycznymi???. Proces rozlewania miast kurcz??cych si?? (shrinkage sprawl) z jednej strony wynika?? z ???paradygmatu wzrostu???, czyli rozwoju rozumianego jako wzrost. Z drugiej strony by?? to wynik transformacji systemu planowania przestrzennego. System doby gospodarki centralnie planowanej, zorientowany na kolektywizm i interes publiczny zosta?? poddany deregulacji i liberalizacji, jego nadrz??dn?? warto??ci?? jest obecnie w??asno???? prywatna. W szerszym uj??ciu, przez kurczenie si?? miast, mo??na rozumie?? proces dekoncentracji, rozwoju przestrzennego jak i wp??ywu na system planowania przestrzennego czy samego procesu urbanizacji. Uj??cie to wskazuje na przemiany sieci osadniczej w warunkach powszechnego ubytku liczby ludno??ci, kt??ra obejmuje rozlewanie si?? zabudowy poza miastem i utrat?? cz????ci funkcji przez o??rodki centralne. Aktualnym staje si?? pytanie, jaka jest obecnie funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia si??? Czy miasto kurcz??ce si?? mo??e by?? ???restrukturyzowane??? oddolnie?
ISBN 978-83-65105-31-8 ISBN 978-83-65105-35-6 ISBN 978-83-65105-79-0
Cena książki: 49,01 zł brutto