Ksi????ka stanowi II tom z 12-tomowej publikacji REWITALIZACJA MIAST POLSKICH.
Publikacja jest wynikiem prac naukowych finansowanych ze ??rodk??w na nauk?? w latach 2007-2010 jako projekt badawczy zamawiany??Rewitalizacja miast polskich jako spos??b zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zr??wnowa??onego rozwoju.
Spis tre??ci
Wst??p ….. 13
Wprowadzenie ….. 17
Rozdzia?? 1
Wprowadzenie: rewitalizacja ??? odnowa miast ??? polityki miejskie ….. 19
1.1. Odnowa i rewitalizacja odpowiedzi?? na zagro??enia rozwoju miast ….. 19
1.2. Transfer do??wiadcze?? zagranicznych do Polski, uwarunkowania instytucjonalne, kulturowe i inne dylematy ….. 29
Rozdzia?? 2
Chronologia odnowy miast na tle polityki miejskiej 1945-2000 ….. 32
Rozdzia?? 3
Rewitalizacja a polityka miejska w latach osiemdziesi??tych do 2008 roku ….. 49
3.1. T??o spo??eczne dla nowych kierunk??w rewitalizacji miast ….. 49
3.2. Ze??rodkowanie odnowy miast na wielkich dzielnicach mieszkaniowych w publicznym sektorze mieszkalnictwa ??? blokowiska ……54
3.3. Organizacja polityki miejskiej we Francji w pocz??tku XXI wieku ….. 55
3.3.1. Mi??dzyresortowa Delegacja dla Miast (DIV ??? D??l??gation Interminist??rielle ?? la Ville) ….. 58
3.3.2. Narodowy Pogram Odnowy Miast (PNRU) i Narodowa Agencja Odnowy Miast (ANRU): zamierzenia na wielk?? skal?? ….. 58
3.3.3. Instrumenty i mechanizmy innowacyjne w polityce miejskiej ….. 59
3.3.4. Chronologia polityki miejskiej we Francji ….. 61
3.4. Priorytet: zr????nicowanie spo??eczne w programach rewitalizacji (mixit?? sociale) ….. 63
3.5. Poszukiwanie globalnego podej??cia do mieszkalnictwa w aglomeracjach ….. 64
3.5.1. Mieszkania socjalne w sektorze prywatnym ….. 65
3.5.2. Lokalna polityka mieszkaniowa (PLH) w strukturach ponadlokalnych ….. 66
3.6. Lata 2000-2009 w polityce odnowy miast we Francji ….. 67
3.6.1. R????norodno???? spo??eczna a dzia??ania na istniej??cej zabudowie ….. 67
3.6.2. Wp??yw nowych regulacji prawnych z zakresu mieszkalnictwa na odnow?? miast ….. 68
3.7. Wewn??trzna analiza i krytyka francuskiej polityki miejskiej ….. 70
3.7.1. Oczekiwanie na stanowisko administracji pa??stwowej wobec przekwaterowa?? ….. 70
3.7.2. Niedostateczne zr????nicowanie oferty mieszkaniowej w wielkich osiedlach mieszkaniowych ….. 72
3.7.3. W dalszej perspektywie: brak jasnej wizji politycznej (ocena z 2006 roku) ….. 72
3.7.4. Braki w kwalifi kacjach technicznych dla realizacji projekt??w ANRU ….. 75
3.8. Ewaluacja Narodowego Programu Rewitalizacji i wdra??anie ocen eksperckich ….. 76
3.8.1. Potrzeba nowych wska??nik??w ….. 78
3.8.2. Niepewno???? co do wdro??enia wynik??w ewaluacji ….. 79
3.8.3. Koordynacja Lokalnej Polityki Mieszkalnictwa PLH z Narodowym Programem Odnowy Miast PNRU ….. 80
3.9. Powr??t do krajowej polityki rewitalizacji starych dzielnic mieszkaniowych w latach 2009-2016 ….. 82
3.10. Ocena francuskiej polityki miejskiej i rewitalizacji ….. 84
3.10.1. Perspektywa polityczna ….. 84
3.10.2. Perspektywa ideologiczna i kulturowa ….. 85
3.10.3. Perspektywa Unii Europejskiej ….. 88
Rozdzia?? 4
Transfer do??wiadcze?? zagranicznych: uwarunkowania i kierunki ….. 91
4.1. Mo??liwo??ci antycypacji kryzysu ??? nadzieje wi??zane z transferem do??wiadcze?? ….. 91
4.2. ??cie??ki i bariery transferu do??wiadcze?? zagranicznych ….. 94
4.3. Transfer do??wiadcze?? francuskich: konstatacje ….. 96
4.4. Transfer do??wiadcze?? ??? rozwa??ania na temat uwarunkowa?? ??? bariery ….. 98
4.5. Udane i nieudane transfery do??wiadcze?? francuskich ….. 104
4.6. Kierunki transferu: uprzedzi?? zjawiska dezurbanizacji i powstawanie obszar??w kryzysowych ….. 106
4.6.1. Antycypowa?? skutki trend??w demografi cznych dla miast ma??ych i ??rednich ….. 106
4.6.2. Odwr??ci?? upadek miast historycznych, ma??ych i ??rednich, antycypowa?? skutki segregacji spo??ecznej w rewitalizowanych dzielnicach miejskich ….. 107
4.6.3. Uprzedzi?? kryzys wielkich osiedli mieszkaniowych w Polsce ….. 109
4.6.4. Wzmacnia?? konkurencyjno???? ??rednich i ma??ych miast polskich poprzez oryginaln?? ofert?? ekonomiczno-gospodarcz?? oraz wysok?? jako???? ??ycia ….. 109
4.6.5. Ograniczy?? utrat?? grunt??w rolnych pod zabudow?? wobec prognoz rozproszenia zabudowy podmiejskiej ….. 110
4.6.6. Zharmonizowa?? dzia??ania r????nych instytucji i polityk rewitalizacji na stykach mi??dzy poziomami administracji ….. 111
4.6.7. D????y?? do komplementarnych dzia??a?? w zakresie mieszkalnictwa na r????nych obszarach aglomeracji ….. 111
Rozdzia?? 5
Polityka rewitalizacji miast ma??ych i ??rednich we Francji ….. 113
5.1. ???Miasta ma??e i ??rednie??? we francuskiej polityce miejskiej ….. 113
5.2. Sektory Chronione w Miastach Historii i Sztuki ….. 114
5.3. Rozw??j i trudno??ci miast ??rednich i ma??ych we Francji lat siedemdziesi??tych ….. 117
5.4. Ograniczenie polityki miast ??rednich na rzecz starych zasob??w mieszkaniowych ??? nowego priorytetu polityki miejskiej ??? lata osiemdziesi??te ….. 119
5.5. Kierunki przekszta??ce?? miast ma??ych i ??rednich we Francji w pocz??tkach XXI wieku ….. 122
5.5.1. Spadek zainteresowania miastami ma??ymi ….. 123
5.5.2. Specjalizacja gospodarcza ….. 123
5.5.3. Dynamika ma??ych miast uzale??niona od dynamiki regionu ….. 124
5.6. Inspiracje dla polityki miast ma??ych i ??rednich w Polsce ….. 125
5.7. Stanowisko Parlamentu Europejskiego w sprawie miast ma??ych i ??rednich ….. ??126
Rozdzia?? 6
Vannes: konsekwentna polityka rewitalizacji miasta ??redniej wielko??ci ??? Operacja Programowania OPAH ….. 129
6.1. Wst??p, dane demograficzne ….. 129
6.2. Ekonomia ??? zatrudnienie w sektorach gospodarki (2006-2008) ….. 130
6.3. Programy rewitalizacji w latach 70. Sektor Chroniony w Vannes ….. 131
6.4. Programowana Operacja Poprawy Mieszkalnictwa OPAH Saint Patern …..132
6.4.1. Program mieszkaniowy ….. 132
6.4.2. Poprawa przestrzeni publicznych ….. 134
6.4.3. Dzia??alno???? socjalna i ekonomiczna ….. 135
6.4.4. Rola operatora ??? mened??er ….. 137
6.4.5. Rola instytucji fi nansuj??cych ….. 139
6.4.6. Organizacja, warunki powodzenia programu ….. 140
6.5. Prze??om w transporcie i dost??pno???? miasta: lata 1990-2000 ….. 142
6.6. Inne programy odnowy w miejskiej podj??te w Vannes ….. 143
6.7. Lokalna Polityka Mieszkalnictwa w aglomeracji Vannes ….. 145
6.8. Animacja ??ycia spo??eczno-kulturalnego warunkiem sukcesu rewitalizacji ….. 147
6.9. Rezultat: konsekwentne dzia??ania uwie??czone sukcesem ….. 149
Rozdzia?? 7
Rewitalizacja miasta Roubaix ….. 152
7.1. Kompleksowa wizja lokalna ….. 152
7.1.1. Przesz??o???? gospodarcza ??? dziedzictwo trudne do przezwyci????enia ….. 153
7.1.2. G????bokie problemy spo??eczne ….. 154
7.1.3. Zdegradowana zabudowa ….. 155
7.2. G????wne etapy rewitalizacji miasta Roubaix ….. 157
7.2.1. Lata 1970-1980: rozbi??rki i rekonstrukcja oraz pocz??tek polityki odnowy miasta ….. 157
7.2.2. Nowy instrument: Krajowy Program Odnowy Miast, PNRU …… 162
7.3. Wielki Projekt Rewitalizacji Miasta w Roubaix ….. 164
7.3.1. Powr??t do centrum miasta: projekt o dominancie handlowej ….. 164
7.3.2. Grunty zdekapitalizowane do zagospodarowania ….. 164
7.3.3. Pierwsze oznaki transformacji ….. 166
7.3.4. Strefy interwencji urbanistycznej ….. 167
7.3.5. Restrukturyzacja dzielnic w zakolu Kana??u Roubaix-Deule ??? ze??rodkowanie funkcji miastotw??rczych nad kana??em ….. 169
7.3.6. Inwentaryzacja istniej??cych teren??w zielonych w celu utworzenia sieci zieleni ….. 169
7.3.7. Integracja nowej i starej zabudowy mieszkaniowej ….. 170
7.3.8. Projekt wielkomiejski: Strefa ???l???Union??? ….. 171
7.4. Organizacja programu rewitalizacji Roubaix ….. 171
7.4.1. Korzystny kontekst krajowy i mi??dzygminny ….. 171
7.4.2. Znaczenie zarz??dzania gruntami ….. 172
7.4.1. Kadra techniczna ….. 173
7.5. Zarz??dzanie w programie rewitalizacji Roubaix i jego instrumenty ….. 174
7.5.1. Mieszkalnictwo ….. 174
7.5.2. Strefa Ochrony Dziedzictwa Architektonicznego, Urbanistycznego i Krajobrazu ZPPAUP ….. 175
7.5.3. Sfera gospodarcza i handlowa, specjalna strefa ekonomiczna ZFU ….. 175
7.5.4. Partnerstwo publiczno-prywatne, PPP ….. 176
7.5.5. Sfera spo??eczna ….. 177
7.5.6. Sfera kulturowa ….. 178
7.6. Urz??d Miasta jako lider rozwoju kulturalnego ….. 180
7.7. Podsumowanie ….. 180
Rozdzia?? 8
Regionalna polityka gruntowa dla rewitalizacji obszar??w poprzemys??owych i od??og??w urbanistycznych ….. 182
8.1. Problemy od??og??w miejskich ….. 182
8.2. Regionalna Agencja Polityki Gruntowej (Etablissement Public Foncier, EPF) ….. 183
8.3. Kontekst legislacyjny i priorytety dzia??alno??ci EPF ….. 185
8.4. Strategia i kompetencje Regionu i Departament??w w zarz??dzaniu terenami ….. 186
Spis tre??ci 9
8.4.1. Zwi??zki Mi??dzygminne, gminy a regionalny operator dla przekwalifi kowania nieu??ytk??w ….. 187
8.4.2. Tereny pod mieszkalnictwo ….. 189
8.5. Za??o??enia polityki gruntowej ….. 190
8.5.1. Trzy za??o??enia dla dzia??a?? Publicznej Agencji Grunt??w ….. 190
8.5.2. Trzy osie interwencji gruntowej ….. 190
8.6. Zakres i warunki interwencji technicznej EPF ….. 191
8.6.1. Dostosowanie do wymog??w Unii Europejskiej ….. 191
8.6.2. Interwencja techniczna EPF …… 192
8.7. Szacunkowa ocena potrzeb samorz??d??w na lata 2007-2013 ….. 194
8.7.1. Poziom interwencji ….. 194
8.7.2. Zapotrzebowanie fi nansowe ??? specjalny podatek na infrastruktur?? ….. 195
8.7.3. Ramy fi nansowe dla wieloletniego programu interwencji (2007-2013) ….. 197
8.8. Metodyka rewitalizacji obszar??w poprzemys??owych na przyk??adzie strefy UNION ….. 199
8.8.1. Obszar mi??dzykomunalny ???Union???: wizja urbanistyczna restrukturyzacji poprzemys??owej strefy metropolitalnej ….. 203
8.8.2. Koncepcja projektu ….. 204
8.8.3. Przekszta??cenia gruntowe oraz instrumenty urbanistyki operacyjnej ….. 207
8.9. Konieczno???? zaanga??owania funduszy publicznych i instrument??w urbanistyki operacyjnej ….. 210
Rozdzia?? 9
Rewitalizacja powojennych dzielnic ??? osiedli mieszkaniowych ….. 213
9.1. Rewitalizacja powojennych dzielnic mieszkaniowych ??? tematyka dominuj??ca ….. 213
9.2. Sprzeda?? mieszka?? ??? pierwsze pr??by rozwi??zywania problem??w osiedli ??mieszkaniowych w niekt??rych krajach Unii Europejskiej ….. 214
9.3. Inne dzia??ania na rzecz poprawy standard??w mieszkaniowych na osiedlach uspo??ecznionych w Polsce i w dawnych krajach UE w latach 80. i 90 ….. 217
9.4. Zasady polityki odnowy dzielnic-osiedli mieszkaniowych we Francji ….. 219
9.4.1. Zasady aktualnej (2004-2013) polityki miejskiej we Francji ….. 219
9.4.2. Dzia??ania w dziedzinie spo??ecznej i kulturalnej ….. 220
9.4.3. Zasady integracji urbanistycznej w przestrzeni osiedlablokowiska ….. 221
9.4.4. Wspieranie zr????nicowania spo??ecznego i funkcjonalnego dzielnicy ….. 223
9.5. Przyk??ad rewitalizacji osiedla Les Gresilles w Dijon ??? odnowa i integracja obszaru ….. 224
9.5.1. Koncepcja i priorytety programu ….. 224
9.5.2. Cele rekompozycji przestrzennej ….. 225
9.6. Wnioski z do??wiadcze?? francuskich ….. 227
9.6.1. Antycypowa?? zjawiska degradacji na osiedlach ….. 227
9.6.2. Zagro??enia bezpiecze??stwa publicznego ….. 230
9.6.3. Potrzeba kompleksowych dzia??a?? programowanych ….. 231
9.7. ???Prawo do mieszkania??? we Francji ….. 232
Rozdzia?? 10
Finansowanie polityki mieszkaniowej i program??w odnowy urbanistycznej ….. 234
10.1. Problematyka ….. 234
10.2. Podstawy ideowe i prawne fi nansowania polityki mieszkaniowej we Francji ….. 236
10.2.1. Sektor wspomagany ….. 237
10.2.2. Sektor regulowany (reglamentowany) ….. 237
10.2.3. Sektor ???wolny??? ….. 238
10.3. Wsparcie publiczne dla r????nych segment??w rynku mieszkaniowego ….. 238
10.3.1. Bud??etowa pomoc bezpo??rednia dla inwestor??w budownictwa uspo??ecznionego ….. 240
10.3.2. Kredyty ….. 241
10.3.3. Udzia?? pracodawc??w w budowie mieszka?? (PEEC) ….. 241
10.3.4. Ulgi podatkowe ….. 242
10.4. Pomoc dla specyfi cznych grup spo??ecznych ??? system dodatk??w mieszkaniowych ….. 243
10.5. Przes??anki dla polskiego systemu fi nansowania mieszkalnictwa w programach rewitalizacji ….. 246
10.6. Finansowanie polityki miejskiej w sferze program??w rewitalizacji ….. 248
10.6.1. Zarz??dzanie warto??ci?? nieruchomo??ci w programach odnowy ….. 248
10.6.2. Bud??etowe fi nansowanie polityki miejskiej jako ???polityki horyzontalnej??? ….. 250
10.6.3. Finansowe aspekty realizacji Narodowego Programu Odnowy Miast ….. 252
10.6.4. Mo??liwe op????nienia z braku ??rodk??w lokalnych ….. 254
10.7. Aneks. Interwencjonizm pa??stwowy we Francji i w Polsce ….. 255
Rozdzia?? 11
Do??wiadczenia francuskie a budowa systemu zarz??dzania odnow?? miast w Polsce ….. 258
11.1. Elementy systemu ??? transfer do??wiadcze?? ….. 258
11.2. Polityka miejska i jej wdra??anie w Polsce ….. 260
11.3. Francuska ocena w??asnej polityki odnowy miast po roku 2003 ….. 263
Spis tre??ci 11
11.3.1. Potrzeba lepszej koordynacji polityk miejskich na obszarach rewitalizacji ….. 264
11.3.2. Lokalna polityka mieszkalnictwa na obszarach wi??kszych ni?? wybrane do rewitalizacji ….. 265
11.3.3. Kompleksowe dzia??ania w mieszkalnictwie na obszarach aglomeracji ….. 265
11.3.4. Antycypowa?? przemiany: platforma dla komplementarnych dzia??a?? sektora prywatnego w zasobie mieszkaniowym na obszarach rewitalizowanych ….. 266
11.3.5. Wewn??trzna waloryzacja dzielnic wymaga lepszej koordynacji z odnow?? miasta ….. 267
11.4. Wnioski dla polityki ochrony to??samo??ci kulturowej w programach rewitalizacji w Polsce: dziedzictwo urbanistyczne, architektoniczne i kulturowe miast historycznych. Polityka na rzecz krajobrazu ….. 270
11.5. System instytucjonalny ….. 273
11.5.1. Instytucje centralne dla rewitalizacji i odnowy miast ….. 273
11.5.2. Instytucje regionalne dla przekszta??ce?? obszar??w poprzemys??owych ….. 274
11.5.3. Instytucje lokalne dla rewitalizacji: samorz??dowa sfera innowacji ….. 274
11.5.4. Instytucje pozarz??dowe ….. 276
11.6. Instrumenty legislacyjne na poziomie krajowym ….. 277
11.7. Instrumenty urbanistyki operacyjnej ….. 282
11.7.1. Poszerzenie Prawa Pierwokupu Komunalnego (francuskie DPU) ….. 283
11.7.2. Przyznanie statusu celu publicznego lokalnym programom rewitalizacji …… 284
11.7.3. Strefa Interwencji Gruntowej ….. 285
11.7.4. Przest??pstwo ???wczesnego poinformowania??? ….. 285
11.8. Reformy fi nansowania rewitalizacji w Polsce na tle do??wiadcze?? francuskich ….. 285
11.8.1. Reforma czynsz??w i dodatk??w mieszkaniowych ….. 285
11.8.2. Regionalne podatki na rewitalizacj?? obszar??w poprzemys??owych ….. 286
11.8.3. Krajowy Fundusz Polityki Miejskiej i Rewitalizacji ….. 287
11.8.4. Premie remontowe ….. 288
11.9. Wnioski z do??wiadcze?? francuskich dla rozwoju Lokalnych Program??w Rewitalizacji ….. 289
11.9.1. Lepiej zharmonizowa?? dzia??ania na stykach pomi??dzy instytucjami ….. 289
11.9.2. Umowy operacyjne i wykonawcze ….. 290
11.9.3. Kryteria oceny i kontroli program??w i projekt??w rewitalizacji ….. 291
11.9.4. Kszta??cenie i szkolenia operator??w ….. 293
11.9.5. Czy sieciowy model operator??w PACT ARIM mo??e przyj???? si?? w Polsce? ….. 295
12. Bibliografia ….. 298
13. Wyja??nienie skr??t??w ….. 304
Streszczenie ….. 306
R??sum?? ….. 308
Abstract ….. 310
ISBN 978-83-89440-11-2
Cena książki: 28,00 zł brutto